Antalya tarımını TÜİK kurtarır!

ANTALYA HALLERİ ENDEKS ve DEĞİŞİMLERİ TABLOSU (2015=100)

Antalya Ticaret Borsası (ATB), geçen yıl (2020) eylül ayı itibariyle Antalya Halleri Domates, Sebze ve Meyve Endeksi’ni açıklamaya başlamıştı. 2 Eylül’de ağustos ayının endeksi açıklandı. Böylece 12’inci endeks açıklanmış ve bir yıl tamamlanmış oldu.

Endeks açıklanmaya başlandığında beş yıl öncesi (2015) baz (100) alındığı için, ağustos ayı endeksi ile altı yıllık durum ortaya çıktı.

Antalya hallerinde işlem gören domates, sebze ve meyvelerin işlem miktar ve fiyatlarıyla ilgili endeks değerleri, 2021 Ağustos ayında bir önceki aya ve geçen yılın aynı ayına göre tabloda da görüldüğü gibi şöyle değişti:

Ağustos ayında miktar endeksleri domateste 19, sebzede 28 ve meyvede 64; fiyat endeksleri de domateste 209, sebzede 239 ve meyvede 424 oldu.

Bunu biraz açalım:

- DOMATES: Antalya hallerinde işlem gören domates miktarı 6 yıl öncesine göre yüzde 81 oranında azalmış, fiyat yüzde 109 artmış. Bu da Antalya hallerine 6 yıl önce 100 kasa domates geliyorsa bu yıl 19 kasaya düşmüş, fiyat 100 kuruştan 209 kuruşa çıkmış demektir.

Domateste miktar aylık ve yıllık olarak da azalmış, fiyat hem aylık, hem yıllık olarak artmış. Miktardaki azalma aylık yüzde -37.9, yıllık yüzde -14.7 olmuş. Fiyatlardaki artış aylık yüzde 24.7, yıllık yüzde 75.9 düzeyinde.

- SEBZE: Tabloda sebze endeksinde miktar yüzde 28, fiyat 239 görünüyor. Bu, Antalya hallerinde işlem gören sebze miktarı 6 yılda yüzde 72 azalmış, sebze fiyatı yüzde 139 artmış demektir. Miktardaki azalma yıllık -1.1, aylık -14.7 düzeyinde. Fiyat ise yıllık yüzde 66.4, aylık yüzde 12.6 artmış.

- MEYVE: Meyve endeksinde miktar 64, fiyat 424 çıkmış. Bu da altı yılda, Antalya hallerinde işlem gören meyve miktarının yüzde 36 azaldığını, fiyatın ise yüzde 324 arttığını gösterir. Örneklersek; altı yıl önce hallerde 100 kilo meyve işlem görürken, bugün miktar 64 kiloya düşmüş, 100 kuruş olan fiyat 424 kuruşa çıkmış demektir…

Miktar yıllık olarak düzeyini korurken (-0.1) aylık olarak yüzde -19.7 oranında azalmış. Fiyat ise yıllık yüzde 61.6, aylık yüzde 19.42 oranında artmış.

Gelelim madalyonun diğer yüzüne…

Antalya hallerinde işlem gören domates, sebze ve meyve miktarının aylık olarak değişmesi normaldir. Çünkü temmuz, ağustos ve eylül ayları, sahil kesiminde domates ve sebze ile bazı meyve türlerinin tükendiği, tarla ve seraların yeni sezona hazırlandığı veya yeni ekimin yapıldığı dönemdir.

Ancak endeksin aşağıya doğru gitmesi ve yıllık değişimin yüksek oranlı olarak ekside seyretmesi hem Antalya hem Türkiye için bir uyarıdır.

Çünkü bunlar şöyle yorumlanabilir…

1. Antalya sebze ve meyve üretiminden çekiliyor, dolayısıyla ülkenin yaş sebze ve meyve ambarı yıkılıyor…
2. Çiftçilik sürdürülemez hale geliyor, tarım çöküyor…
3. Aslında Antalya’da sebze ve meyve üretimi artarak sürüyor, fakat ürün daha dalında satılıyor ve hallere girmeden pazarlanıyor.
4. Antalya yüksek teknoloji merkezi oldu ve katma değeri çok yüksek ürünler üretiyor, bu nedenle tarımı terk ediyor.

Son iki şıkkın gerçek olmasını çok isterdim ama değil. Geriye ilk iki şık kalıyor ve çok moral bozuyor. Acaba ATB’nin ‘‘Hal Endeksi’’ni TÜİK mi hesaplasa!..