Türk Medyası nereden-nereye?

Erhan KIZILYAR

22.03.2018 - 08:12 Yayınlanma

30.04.2024 - 17:08 Güncelleme

2 Paylaşım

Türk Medyası dün tarihi bir gün yaşadı. 1980 yılından bu yana Medyanın çok önemli bir bölümünü elinde bulunduran Aydın Doğan, elindeki tüm medya kuruluşlarını Erdoğan Demirören’e sattı. Satılan Doğan Medya’nın portföyünde; CNNTurk, Kanal D televizyonları, Hürriyet, Posta, Fanatik gazeteleri bulunuyordu. Aydın daha önce de Milliyet’i Erdoğan Demirören’e satmıştı. Demirören bu arada Milliyet yanında Vatan Gazetesi’ni kendi bünyesine almıştı. Sözün özü Demirören bugünden itibaren Türkiye Medyası’nın yeni bir numarası, en büyük patronudur.

Her ne kadar rahmetli Demirel, ‘Dünün güneşi ile bugünün çamaşırı kurumaz’ demiş ise de , gelin isterseniz şimdi Türk Medyasının bugüne nasıl geldiğine çok uzaklara gitmeden şöyle bir göz atalım.

Yıl 1970’ler. Gazeteler henüz sadece gazetecilik yapan patronlar tarafından çıkarılıyor. Medya dünyası başka işler yapan sermaye gruplarının hakimiyeti altına girmemiş.

1970 yılının en önemli gazeteleri ve satışları şöyle:

Hürriyet 585 bin

Saklambaç 271 bin

Günaydın 249 bin

Tercüman 211 bin

Milliyet 182 bin

Cumhuriyet 105 bin

Yeni Asır 45 bin

Akşam 64 bin

Son Havadis 37 bin

Bugün 26 bin

Ulus 18 bin

1970 yılında nüfus 35 milyon. Okur yazar oranı Yüze 56.2 . Yani yarısından az fazla. Sen de 20 milyon.

Yıl 2018 Nüfus 80 milyona yaklaştı . Okur yazarlık yüzde doksanı aştı. 70 milyon okur yazar var. Türkiye’nin Amiral Gemisi Hürriyet bugün 300 bini zor satıyor. 1970’de 105 bin satan Cumhuriyet ise bugün 30 binlerde.. Nereden nereye değil mi.. Okuryazarlık oranı ve nüfusun artması, teknolojinin ve iletişim olanaklarının gelişmesi gazetelerin satışlarına hiç te olumlu yansımamış durumda değil Bunda en büyük neden gazetelerin, sermaye gruplarının egemenliğine girmesi, patronların; teknolojiye yaptıkları yatırımı insan gücüne yapmamasıdır. Ve tabi başta televizyon ve internet gibi yeni medya kuruluşlarının toplum hayatına girmesi, haberin bırakın 24 saati, saatlik hatta canlı olarak anlık verilmeye başlanması gazetelerin etkisini oldukça kırmıştır. Toplum kanaatlerinin oluşmasında eskiden kent meydanları, kahvehaneleri etkili olurken, şimdi sosyal medya bunların yerini almış ve anında milyonlara ulaşan sosyal medya kuruluşları oluşmuştur. Eskiden meydanlara hakim olanlar toplumları yönetirken, şimdi sosyal ağlara hakim olanlar daha etkin olmaya başlamıştır.

Tüm bu gelişmelere rağmen gazeteler ve yazılı medya yine de etkinliğini korumaya devam etmektedir.

1980’de Milliyet satıldı

Peki bu günkü sürece nasıl gelindi. Sadece gazetecilik yapmayan patronlar süreci nasıl başladı. Yıl 1980’lere gelirken Türkiye’nin en önemli gazetelerinden Milliyet’in yine en önemli gazetecilerinden biri olan Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi katledildi. İpekçi’nin katledilmesinin ardından gazetenin sahibi Ercüment Karacan gazeteyi Aydın Doğan’a satarak ABD’ye yerleşti. Ercüment Karacan Los Angeles’te yaşamını kaybetti.

1993’te Hürriyet’in sermaye yapısı değişmeye başladı

Hürriyet’in uzun yıllar sahipliğini yapan Erol Simavi 1993 te gazetenin yüzde 25 hissesini Erol Aksoy’a satarak İsviçre’ye yerleşti. Kalan hisseyi de daha sonra Aydın Doğan'a sattı. Monaco da hayatını kaybetti.

1988’de Günaydın Asil Nadir’e satıldı

1970’li yıllarda Türk Medyası’nın ön önemli gazetelerinden biri de Günaydın idi. 1968 yılında Haldun Simavi tarafından kurulan ve başında Rahmi Turan’ın bulunduğu gazetede; Bekir Coşkun, Melih Aşık, Necati Zincirkıran, Mehmet Barlas, Hasan Cemal , Akgün Tekin, Can Ataklı, Ruhat Mengi gibi gazeteciler vardı. Gazetenin tirajı zaman zaman 1 milyonu aştı. Haldun Simavi Gazeteyi 1988’de Asil Nadir’e sattı.

Cumhuriyet

Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin ilk ve en eski tarihli gazetesi olan Cumhuriyet 1.Dünyası Savaşı ertesinde Yunus Nadi tarafından kuruldu. Yunus Nadi 1945’te vefat edince yönetim Nadir Nadi’ye geçti. Nadir Nadi 1950’de DP listelerinden milletvekili adayı oldu. 1954’de bağımsız milletvekili seçildi. 1964’te Kontenjan Senatörü olarak atandı. 1970’dte istifa etti. 1991’de vefat etti. Ardından Cumhuriyet’te iktidar kavgası başladı. Hasan Cemal, Okay Gönensin ve Emine Uşaklıgil; İlhan Selçuk ve arkadaşlarına karşı iktidar kavgasından İlhan Selçuk galip çıktı. Yönetim Vakfa geçti. Cumhuriyet bugünlerde 30 binli tirajla ayakta durmaya çalışıyor

Tercüman

1970’lerin ünlü sağ gazetelerinden Tercüman Ilıcak ailesine aitti. Gazete Kemal Ilıcak’ın hayatını kaybetmesine kadar ayakta kalabildi. Daha sonra da dünden bugüne Tercüman olarak çıkarıldıysa da etkili olamadı.

Türk Medyasının yakın tarihi böyledir. Ve iki binli yıllar. Havuz Medyası. Ardından gelinen bugün. Türk Medyasının önemli bölümünün patronluğunu Erdoğan Demirören’in üstlenmesi.

Ne olacak?

Neler olabilir konusunda da öngörülerde bulunmaya çalışırsak bu yazı daha çok uzar. Ne demişti Demirel 'Dünün güneşi ile bugünün çamaşırı kurumaz"

Neler olacak hep birlikte yaşayıp göreceğiz..

Ve tabi son olarak bugünün tirajlarını vererek tarihe not düşüp yazıyı tamamlayalım.

Hürriyet 310 bin

Sabah 306 bin

Sözcü 250 bin

Posta 230 bin

Habertürk 199 bin

Türkiye 137 bin

Milliyet 131 bin

Takvim 117 bin