Başlığa yazmak istemedim. Cümlenin gerçeği.. ‘Ossuruktan teyyare selam söyle o yare!”
Bu topraklarda; ne kadar iyi isen o kadar ölür, ne kadar gerçekleri yazarsan o kadar az okunursun!
(Cümlenin virgül öncesi Yaşar Kemal'e, virgül sonrası bana ait..)
Döneceğiz bu konuya. Önce bir esas konuya değinelim..
................
ORC Araştırma Şirketi’nin son yaptığı araştırmaya göre ; Mamak Belediye Başkanı Murat Köse yüzde 69,9 ile en başarılı belediye başkanı olmuş. İstanbul’da Esenler Belediye Başkanı Tevfik Göksu 62.4 ile üçüncü, Eyüpsultan Belediye Başkanı Deniz Köken 60.2 ile dördüncü, Küçükçekmece Belediye Başkanı Kemal Çebi yüzde 54 ile onaltıncı, ve Silivri Belediye Başkanı Volkan Yılmaz yüzde 53 ile ondokuzuncu olarak ilk yirminin içinde yer almışlar.
................
Bütün renkler aynı hızla kirleniyordu birinciliği beyaza verdiler. Öyle oldu. Gemiyi karaya yanaştırda nasıl yanaştırırsan yanaştır, satta nasıl satarsan sat, kazanda nasıl kazanırsan kazan.. Sonuçta her şey hep beraber kirlendi. Beyaz renk hangi sektör oldu bilmiyorum ama; kirlenmeden, bozulmadan nasibini almayan kalmadı. Bizim medya sektörü dahil.
Araştırma şirketleri de öyle.. İlk kuruldukları zamanlarda inandırıcılıkları bayağı yüksek olan araştırma kurumları zamanla yaptıkları hatalarla, yönlendirme amaçlı araştırmalarla kendilerine duyulan güveni alabildiğine sarstılar. Artık yavaş yavaş her araştırmaya kuşkuyla bakar olduk. "Fala inanma falsız kalma' moduna geçme zamanındayız artık!
Araştırma sonuçları genellikle hiç değerlendirmeden olduğu gibi yayınlanabiliyor. Bazı yayınlarda araştırmanınkünyesi bile verilmiyor. (Araştırma kaç kişiyle yapıldı. Hangi tarih aralığında yapıldı. Deneklerin; yaş, eğitim, gelir, meslek, cins vb özellikleri "
................
Son günlerde yine anketler üst üste geldi..
-Avrasya şirketi CHP’li 11 Büyükşehir Belediye Başkanının oylarını artırdığını açıkladı.
-Veri Toplama Merkezi sonuçlarına göre Avcılar Belediye Başkanı Turan Hançerli İstanbul’da birinci oldu
-ORC belediye başkanlarının, partilerin, cumhurbaşkanı adaylarının toplum nezdindeki durumlarını ortaya koyan araştırma sonuçları açıkladı.
Bu üç araştırmaya ilişkin gelen hiç bir bilgiyi yayınlamadık. Daha önce çok yayınladık araştırma şirketlerinin sonuçlarını. Doğru mu yaptık. Hayır.. Zamanla bunların bazılarının; yanılgıları, yönlendirmeleri, algı yaratmaya yönelik niyetleri insanı kuşkuyla bakmaya yöneltti. Yalancının hikayesi gibi. Bir yalan söylersin inanırlar, iki söylersin inanırlar, üçüncüde ‘gerçekten ölsen’ öldüğüne inanmazlar..
Şimdi ORC şirketi başarılı başkanları araştırdı yayınladı. Seçim olsa partilerin kaç oy alacağını da yayınladı. Cumhurbaşkanı adaylarının kaç oy alacağını da yayınladı.
-Başarılı olan başkanlar ne iş yapmışlar-ne üretmişler de başarılı olmuşlar ortada yok.
-Araştırma sonucuna göre AK Parti ve MHP ittifakı yüzde 54 lerde oy alacak.
-Yine aynı araştırmaya göre, Erdoğan, Gül, Kılıçdaroğlu,Akşener aday olsa denilerek sorulan Cumhurbaşkanlığı seçili ilgili sorularda Erdoğan yüzde 54 lerde gibi oy alıyor.
................
Dedik ya, biz gazeteciler de maalesef her araştırma doğru imiş gibi hemen yayınlıyoruz. Geçmişte bz de yayınladık. Toplumu böylece doğru mu bilgilendiriyoruz. Hayır. Eğer araştırma algıya yönelik ise bu algı operasyonuna alet oluyoruz. ORC araştırması ve yukarda verdiğim diğer araştırmalarda tam da bilimsel kriterlere uygun yapılmış ve hata payı az araştırmalar olabilir. Ancak yaşadıklarınız da sütü üfleyerek içme durumuna getirdi gibi..
Şimdi bakın;
- 1 Kasım 2015 seçiminde tam 23 araştırma şirketi yanılmış. (Hürriyet 8 Kasım 2015 Selçuk Şirin.. Anketler, gerçekler ..Neden Yanıldık?)
- Tahminlerde büyük yanılgı yapan ORC şirketi yaptığı bir açıklama ile kamuoyundan özür dilemiş. (Milliyet 08.06.2015)
Şirket, 2 Haziran'daki seçim tahmininde AKP %46, CHP %25.3, MHP %15.5 ve HDP %9 olarak duyurmuş. Seçimlerde partilerin aldıkları oy oranları ise şöyle: Ak Parti 40,62; CHP yüzde 25,39; MHP yüzde 16,63; HDP yüzde 12,7. Gördügünüz gibi şirket araştırmasına göre AK Parti yüksek gösterilmiş.
Gelelim 2019 seçimlerine;
--21 Haziran 2019 İstanbul seçimi için 17 anket yapılmış . Hepsi birbirinden farklı. Seçim sonucunda Ekrem İmamoğlu yüzde 54.21 Binali Yıldırım ise 44.99 oy almış. Seçimi en yakın tahmin eden Aksoy Araştırma CHP’ye 54.50 Binali Yıldırım’a ise yüzde 44.5 oy tahmininde bulunmuş..
-ORC ne yapmış..İki anket yapmış. İkisinde de AK Parti Adayı Binali Yıldırım’ı önde göstermiş. Şirket ikinci anketinde CHP oy oranını yüzde 10.2 düşük tahmin etmiş.
-CHP Adayı Özcan Işıklar’ın açıkladığı ORC’nin Mart 2019 seçim araştırmasına göre CHP Adayı Özcan Işıklar seçimleri yüzde 51 oranıyla alacaktı. MHP’li Volkan Yılmaz ise seçimleri yüzde 36-37 bandında bir oranıyla tamamlayacaktı. Volkan Yılmaz seçimleri aldı.
-Çok geçmişlere gittiğimizde gazete manşetleri 89 yerel seçimlerinde ANAP Adayı Bedrettin Dalan’ın yüzde 70’lere varan oy oranıyla seçimi alacağını duyuruyordu. Seçimi yüzde 30’larda gösterilen Nurettin Sözen kazanmıştı.
................
Prof.Dr. Esfender Korkmaz araştırma ile ilgili olarak, “Anket tekniği uzmanlık isteyen bir alandır. Objektif olmayan sorular bile ankete katılanları farklı etkileyebilir ve yönlendirebilir. Anketleri en az sapma ile üniversite araştırma gurupları yapıyor.Siyasi anketler toplumun siyasi bilgilerini, görüşlerini, beklentilerini ve davranışlarını etkiler. Toplumda kazanan tarafa eğilimi olan insanlar vardır.Özel anket firmalarının yaşaması için tarafsız davranması gerekir. Aksi halde müşterileri kalmaz. Dahası anketlerde yönlendirme, halka yanlış bilgi vermek demektir. Yalnızca etik olarak değil, halkı yanıltmanın önünde hukuki bir engelin de olması gerekir. Anket şirketlerinin derneği var. Ancak iş dernekle bitmez, hukuki altyapı kurulmalıdır. “önerisinde bulunuyor. (26 Haziran 2019-anketlerin yanılması . Yeniçağ)
Hiç kuşkusuz işini bilimsel kriterlere göre yapan araştırma kurumları var. Bunların hakkını yememek gerektiğininde altını çizelim..Bunları korumanın yolu da araştırma şirketleriyle ilgili hukuki altyapının oluşturulmasından geçiyor. Tıpkı internet medyasının olduğu gibi.. 
................
Vakti zamınında Yeni Asır’da ilk gazeteciliğe başladığım günler.
Saat 11.00 gibi şefim bir haberi araştırıp yazmamı istedi.
13.00 gibi başıma dikildi. ‘Ne oldu?’ diye.’Araştırıyorum şefim. Henüz hazır değil’dedim.
15.00 gibi yine geldi. ‘Hazır mı haber?” diye sordu. ‘Hazır gibi de bir nokta var. Onun sonucunu ne bekliyorum. ‘ .. ‘Ne o?’ diye sordu. ‘Şu yönü gerçek mi diye araştırıyorum’ dedi.
Ve kulağıma küpe olan o yanıtı alıyorum.
-Erhan sen gazetecisin. Gerçeği araştırmak bilim adamlarının işidir. Sen gerçeği bulana kadar atı alan Üsküdar’ı geçer. Gazete matbaaya gidecek. Sayfa çatılıyor. Sen olan biteni yaz ver on dakikada’ dedi.
Gazeteci olarak tamam olanı biteni verelim de biraz da önümüze gelen bilgileri, araştırma sonuçlarını da biraz daha dikkatli değerlendirmenin zamanıdır diyorum.
................
Şimdi başa dönelim.
‘Neden osuruktan teyyare selam söylen o yare?”
Bu topraklarda; ne kadar iyi isen o kadar ölür, ne kadar gerçekleri yazarsan o kadar az okunursun!
Geçtiğimiz günlerde ülkenin en ciddi kanalında ülke ve dünya gündeminin tartışıldığı bir bir açık oturum yapılmış. Ünlü kişiler katılmış. Ertesi gün sosyal medya da paylaşımlar.. ‘..Adam osurdu..!”
Şimdi bakarmısınız ahalinin aklında kalana. O kadar ciddi konular konuşulmuş ama akılda kalan hiç bir cümle yok. Paylaşılan ‘Osuruk”
Böyle işte. Başlık bu çağrışımda ya muhtemelen en cok okunan yazılardan biri olacaktır diye düşünüyorum. Diğer türlü başlık koysak inanın bu yazıyı okuyan bir çok kişi belki de o yazıyı açmamış bile olacaktı..
