Avustralyalılar genellikle birinci dönem seçilen hükümeti devre dışı bırakmazlar. Peki bu yılki seçim neden bu kadar başabaş görünüyor? Avustralya seçimleri ile ilgili olardak Siyaset Bilimcisi Pandanus Petter'in değerlendirmesini paylaşmak istiyorum.
Pandanus Petter (Avustralya Ulusal Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde Araştırma Görevlisi)
İşçi Partisi Lideri Anthony Albanese (solda) ve Liberal Parti Lideri Peter Dutton (sağda)
Artık bir seçim çağrısı yapıldığına göre, Avustralyalı seçmenler Başbakan Anthony Albanese liderliğindeki ilk dönem merkez sol Avustralya İşçi Partisi hükümetinin kaderini belirlemek için 3 Mayıs'ta sandık başına gidecek.
Avustralya'da ulusal seçimler her üç yılda bir yapılır. Resmi seçim dönemi yalnızca yaklaşık bir ay sürer.
Bu sefer Albanese, 2022'de Scott Morrison liderliğindeki daha sağ eğilimli Liberal Parti'yi yenerek İşçi Partisi'nin dokuz yıllık seçim kazanamama eğilimini kırdıktan sonra iktidarı elinde tutmaya çalışacak.
Şimdi, sert bir adam imajına sahip muhafazakar bir isim olan Liberallerin yeni lideri Peter Dutton'a karşı mücadele ediyor. Ve bu mücadelenin sıkı bir yarış gibi göründüğü ortada.
Peki Avustralya'da seçimler nasıl işliyor, zirve için kimler yarışıyor ve yarış neden bu kadar yakın görünüyor?
Albanese için balayı sona erdi
Albanese, uzun vadeli ve skandallara yol açan Liberal-Ulusal Koalisyon hükümetinden duyulan memnuniyetsizlik nedeniyle 2022'de seçmenler tarafından iktidara getirildi.
O dönemde bir önceki Liberal/Ulusal Parti ittifakı hükümetinin Başbakanı Scott Morrison'dan kişisel olarak
daha yetenekli, sıcakkanlı ve mantıklı olduğu izlenimi sunuyordu.
Albanese, 2022 yılında uzun süredir devam eden ve skandallara yol açan Liberal-Ulusal Koalisyon hükümetinden duyulan memnuniyetsizliğin ardından iktidara getirildi.
Albanese için talihsizlik, hayat pahalılığı ile ilgili memnuniyetsizlik ve bunun yarattığı toplumsal gerilimin ortadan kalkmamasıydı. Avustralya'daki hükümetler seçimlerde neredeyse her zaman ikinci dönemde yeniden kazanır. Ancak, başlangıçta yüksek düzeydeki kamuoyu desteği ilk dönemde yavaş yavaş azalmaya başladı. Kamuoyu yoklamaları bu seçimin başa baş geçeceğine işaret ediyor, ancak Albanese'ye olan destek oranları son haftalarda artış gösterdi.
Bu kadar sıkı bir yarış olmasını sağlayan şeyin merkezinde, birçok yerleşik demokrasinin paylaştığı sorunlar var: halkın pandemi sonrası dönemdeki ekonomik sıkıntılara dair kalıcı hissi ve "her zamanki gibi siyaset"ten uzun vadeli memnuniyetsizliği, parti liderlerine daha fazla odaklanma ile birleşti.
Zaman içinde seçmen niyeti
Albanese ve Dutton'ın parti liderleri olarak ortalama seçmen memnuniyeti, her partiye ilk tercihi verme niyetinde olanların yüzdesine dayanmaktadır.
2022 Haziran ayındaki İşçi Partisine olan destek %42’lerden 2024 ekim ayında %30’lara kadar geriledi.
Dünya çapında, iktidardakiler son bir yıldır iktidarı elinde tutmakta zorluklarla karşı karşıya kaldılar; seçmenler Birleşik Krallık'ta Muhafazakârları ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Demokratları yenilgiye uğrattı.
Avustralya da nispeten yüksek enflasyon ve yaşam maliyeti sorunları gibi bazı benzer ekonomik zorluklarla karşı karşıya kaldı.
Aynı şekilde, Avustralya - diğer birçok yerleşik demokrasi gibi - büyük partilerden ve siyasi sistemin kendisinden uzun vadeli memnuniyetsizlik eğilimlerine sahip.
Ancak, "her zamanki gibi iş yapma" konusundaki bu hoşnutsuzluk, Avustralya'da Birleşik Krallık ve ABD gibi benzer ülkelerden farklı şekilde ortaya çıkıyor.
Avustralya'nın oy verme sistemi
Avustralya'da oy verme zorunludur ve oy kullanmayanlar küçük bir para cezasıyla karşı karşıya kalırlar. Bazı gözlemciler, bunun partileri sadık "tabanlarına" güvenip oy kullanma olasılığı daha yüksek olan aşırı görüşlere sahip olanlara şirin görünmek yerine daha ılımlı politikalarla "kararsız" seçmenleri ikna etmeye çalışmaya ittiğini savundular.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, İngiltere'de Muhafazakarlara karşı yaygın halk hoşnutsuzluğu, düşük katılım ve çoğunluk oyu ile birleşince, Keir Steirmer'in İşçi Partisi büyük bir zafer kazandı. Bu, destekte sınırlı bir artışa rağmen gerçekleşti.
Ve ABD'de, 2024 seçimlerine katılım sadece %64 civarındaydı. Donald Trump ve Cumhuriyetçiler, oy kullanan kişiler arasında derin bir düzen karşıtı duyguyu kanalize ederek geçen yıl iktidara geldiler.
Ve ülke artık o kadar kutuplaşmış durumda ki, oy kullanmaya giden Demokrat ve Cumhuriyetçi seçmenler, partilerin platformlarına hakim olan yüksek duygusal yoğunluklu konularda aynı fikirde olamıyor. Bağımsız seçmenler "merkezci" seçeneklerden mahrum kalıyor.
Avustralya'nın oylama sistemi farklı olduğundan, Dutton'ın "uyanıklık karşıtı" kültür savaşlarına bulaşmasına rağmen Trump'ın aşırı sağcı konumunu çok yakından takip etmesi pek olası değil.
Ayrıca Albanese'nin kişisel tarzının neden genellikle oldukça yumuşak huylu olduğunu ve neden kendisini radikal bir reformcu olarak sunmasının pek olası olmadığını da açıklıyor.
Ancak, her iki parti liderinin yaklaşımı da onları halk arasında aşırı popüler yapmadı. Bu, her ikisinin de halkın desteğini kazanmak için kendi popülerliklerine güvenemeyeceği anlamına geliyor.
Avustralya'yı farklı kılan bir diğer faktör de seçmenlerin tercihlerini sıralaması ve ilk tercihleri çoğunluk sağlayamazsa oylarının ikinci tercihlerine akması. Bu, parlamentonun 150 sandalyeli alt meclisindeki birçok yarışın ikinci sıradan kazanıldığı anlamına geliyor.
Benzer şekilde, Senato'daki (Avustralya'nın ikinci meclisi, mevzuatı değiştirme veya engelleme yetkisine sahip) koltuklar, bir partinin her eyalette veya bölgede aldığı oy oranına göre kazanılıyor. Bu, küçük partilere ve bağımsızlara alt meclise kıyasla senatoda koltuk kazanma konusunda daha iyi bir şans veriyor.
Bu, büyük partilerden duyulan memnuniyetsizliğin son yıllarda küçük partiler ve iyi örgütlenmiş yeni bir bağımsızlar grubunun seçilmesi ve politikayı etkilemesi için alan yarattığı anlamına geliyor. 2022'de, seçmenlerin yaklaşık üçte biri, bağımsızların ve küçük partilerin hem Liberallerden hem de İşçi Partisi'nden şehir merkezlerindeki koltukları almasına yardımcı oldu.
Dutton'ın iktidarı kazanması için bu bölgelerdeki milletvekilliklerini geri alması veya İşçi Partisi’nin güçlü olduğu daha değişken olan büyük kentlerin çeperindeki bölgelerden milletvekilliklerini alması gerekecek.
Büyük politika endişeleri
Bu arka plana karşı, hem 2022'de hem de bugün Avustralyalı seçmenler oldukça tutarlı bir dizi politika endişesine sahip. Ve partiler bunlara değinirken görülmek istese de, mesajları her zaman duyulmuyor. Avustralyalı siyasi araştırmacılar tarafından yürütülen 2022 Avustralya Seçim Çalışması, Avustralyalıların geçen federal seçimde Liberal-Ulusal Koalisyon hükümetini devirdiğinde ekonomiyle ilgili karamsarlığın ve yaşam maliyetiyle ilgili endişelerin akıllarında olduğunu ortaya koydu. Bu sefer, işsizlik ve faiz oranlarında indirimler gibi ekonomik faktörlerde göreceli bir iyileşmenin başbakanın adımını hızlandıracağını düşünebilirsiniz.
Ancak, halk hala günlük yaşam maliyeti baskıları ve sağlık hizmetlerine erişim gibi pratik sorunlar konusunda çok endişeli.
Hükümetin bu yöndeki politika çabaları -örneğin, vergi kesintileri ve elektrik faturaları için sübvansiyonlar- şimdiye kadar güçlü bir şekilde etkili olmadı.
Büyük partiler ne vaat etti?
Partilerin platformlarını karşılaştırdığımızda, İşçi Partisi kısa vadede insanları desteklemek için ekonomik ve kamu hizmeti konularına odaklanıyor.
Seçimleri daha erken duyurması beklenmesine rağmen, Albanese Mart ayının başlarında kuzey doğu eyaleti Queeslan’da olan büyük seller nedeniyle ek bir bütçe sunma fırsatı yakaladı. Bu, daha önce haber verilen harcama vaatlerinin yanı sıra seçimleri fırsata çevirmek için yeni bir mütevazı vergi indirimi içeriyordu.
Uzun vadede, İşçi Partisi ücretsiz doktor ziyaretlerine erişimi iyileştirmek için önemli teşvikler vaat etti ve kadın sağlığına ve teknolojik altyapıya yatırım yapmaya odaklandı.
İşçi Partisi ayrıca daha fazla insanı mesleki eğitim yoluyla beceri eksikliklerini gidermeye teşvik ediyor ve yenilenebilir enerjiye geçişi sağlarken aynı zamanda yerel üretimi destekliyor.
Koalisyon ise bu uzun vadeli hedefleri eleştiriyor ve akaryakıt için sübvansiyonlar lehine yeni yasalaştırılan vergi kesintilerini kaldırmaya söz veriyor. Mesajını hükümet harcamalarının azaltılmasına odaklarken, İşçi Partisi'nin bu cephede saldırılarından kaçınmak için sağlık vaatlerini stratejik olarak yansıtıyor.
Dutton ayrıca konut baskılarını azaltmak için Avustralya’ya yapılan göçmen alımında kesintileri ve yenilenebilir enerji kaynakları gözardı ederek nükleer santraller inşa etme konusunda tartışmalı bir plan önerdi.
Uzun vadeli planlardaki bu farklılıklar işe yarayacak mı? Yoksa insanlar kısa vadeli, ekomomik kaygılarına mı odaklanıyor?
Bu seçim, sonuç ne olursa olsun, sadakatlerin uzun vadeli bir şekilde değişmesini değil, belirsiz zamanlarda rahatlama arayan güvensiz seçmenlerle tehlikeli bir anlaşmayı temsil edecek.
